Tarcza 3.0 – bez rewolucji

16 maja weszła w życie ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, tak zwana tarcza antykryzysowa 3.0. Co wprowadzone zmiany oznaczają dla rolników i spółek rolniczych?

Zasiłki zwolnione z podatku

W tarczy 3.0 rozbudowana została regulacja dotycząca zasiłku przysługującego rolnikowi i ubezpieczonemu domownikowi, objętemu przymusową kwarantanną lub hospitalizacją w związku z Covid-19. Taki zasiłek, zgodnie z tarczą 2.0, wynosi 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli 1300 zł miesięcznie. Tarcza 3.0 dodatkowo wprowadza następujące uregulowania:

1)    w razie zbiegu prawa do zasiłku związanego z Covid-19 z prawem do zasiłku chorobowego, o którym mowa w art. 14 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników lub zasiłkiem chorobowym/macierzyńskim, uprawnionemu wypłaca się jedno świadczenie – wyższe albo wybrane przez uprawnionego;

2)    zasiłek jest finansowany z budżetu państwa za pośrednictwem KRUS;

3)    zasiłek nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (dotychczas nie było takiej regulacji, więc zmiana jest bardzo istotna). 

Do wypłaty zasiłków stosuje się zasady przewidziane w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. 

Zwolnienia ze składek ZUS

Ważną informację dla osób związanych z rolnictwem, prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, które podlegają ubezpieczeniu w ZUS stanowi zmiana dotycząca kryterium zwolnienia z zapłaty składek za okres od 1 kwietnia do 31 maja br. Tarcza 3.0 wprowadza możliwość zwolnienia z zapłaty składek także tych osób, których przychód za kwiecień co prawda przekroczył 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, jednak dochód nie był wyższy niż 7000 zł. Ma to istotne znaczenie dla tych osób, które wykazują wysoki miesięczny przychód, jednak po uwzględnieniu kosztów działalności ich dochód jest stosunkowo niski. 

Agroturystyka po zmianach

Nowe przepisy, niewprowadzone co prawda tarczą 3.0, a rozporządzeniem Rady Ministrów z 16 maja 2020 r., odblokowują działalność hotelarską, w tym agroturystyczną. Przepisy reglamentują jednak taką działalność poprzez wprowadzenie szczególnych zasad dotyczących wydawania posiłków (obostrzenia dotyczące działalności hotelarskiej zamieszczone zostały na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego – gis.gov.pl). 

Zmiana warunków pracy cudzoziemców

Tarcza 3.0 wprowadza istotny przepis dla spółek rolniczych zatrudniających cudzoziemców. Zgodnie z wprowadzonymi od 16 maja przepisami, jeżeli podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi, wskutek skorzystania z uprawnień wynikających z poprzedni wersji tarczy związanych z prawem pracy (np. obniżenie wymiaru czasy pracy, zmiany systemu pracy, nakazania pracy w godzinach nadliczbowych, ograniczenia nieprzerwanego odpoczynku dobowego) zmuszony jest zmienić warunki pracy cudzoziemca określone m.in. w:

– 1)    zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę,

2)      zezwoleniu na pracę,

3)      zezwoleniu na pracę sezonową,

cudzoziemiec może wykonywać pracę na zmienionych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia. Do tej pory była w tym zakresie istotna luka w przepisach, która w zasadzie uniemożliwiała stosowanie ułatwień na gruncie prawa pracy w stosunku do cudzoziemców, bez zmiany zezwoleń wydawanych dla tych cudzoziemców. 

Dla gospodarstw ekologicznych

Zgodnie z nowymi przepisami, w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w okresie 30 dni od dnia odwołania tych stanów dopuszcza się złożenie:

1)    zgłoszenia podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego,

2)    wniosku o pozwolenie na zastosowanie odstępstw od warunków produkcji ekologicznej,

3)    wniosku o rejestrację lub zmianę rejestracji w bazie danych zawierającej wykaz odmian, których nasiona lub sadzeniaki ziemniaków uzyskiwane są zgodnie z metodami produkcji ekologicznej,

4)    wniosku o pozwolenie na zastosowanie w rolnictwie ekologicznym środków niespełniających wymagań określonych w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego,

za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, w formie dokumentu elektronicznego stanowiącego odpowiednio kopię zgłoszenia lub wniosku (czyli np. zdjęcie, skan). 

Terminy odblokowane

Tarcza 3.0 uchyla kontrowersyjne przepisy, które wstrzymywały bieg terminów w postępowaniach sądowych oraz administracyjnych. Zmianę w tym zakresie należy ocenić pozytywnie. W praktyce przepisy te sprawiały poważne problemy praktyczne, zwłaszcza organom administracji. Dotyczą one również rolników, którzy mają w toku wszczęte i niezakończone procesy sądowe lub sprawy administracyjne (np. o pozwolenie na budowę). Terminy, które były zawieszone lub których bieg został wstrzymany, rozpoczną bieg 25 maja.

Wzmocnienie pozycji dłużnika

Poza zmianami dotyczącymi bezpośrednio rolników warto zwrócić uwagę na nowe przepisy, które dotyczą wszystkich i będą miały powszechne zastosowanie. Przede wszystkim tarcza 3.0 zwiera kolejny pakiet przepisów mających wzmacniać pozycję dłużników w relacjach z wierzycielami, w szczególności w zakresie pożyczek lub kredytów udzielanych poza działalnością gospodarczą.

Zgodnie z nowymi przepisami, za nieważną zostanie uznana umowa, w której osoba fizyczna zobowiązuje się do przeniesienia własności nieruchomości służącej zaspokajaniu jej potrzeb mieszkaniowych w celu zabezpieczenia umowy w przypadku, gdy:

1)    wartość nieruchomości jest wyższa niż wartość zabezpieczanych roszczeń powiększonych o odsetki maksymalne za opóźnienie za okres 24 miesięcy, lub

2)    wartość zabezpieczanych roszczeń nie jest oznaczona, lub

3)    zawarcie umowy nie zostało poprzedzone wyceną nieruchomości przez rzeczoznawcę.

Powyższa regulacja dotyka problemu tak zwanego przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie, stanowiącego stosunkowo powszechny sposób zabezpieczania zobowiązań pieniężnych.

Dodatkowo nowe przepisy ograniczają możliwość prowadzenia egzekucji z nieruchomości wykorzystywanych przez dłużnika na jego własne cele mieszkaniowe. Na ich podstawie nie będzie można wyznaczyć licytacji nieruchomości, jeżeli wysokość dochodzonego roszczenia pieniężnego nie wynosi co najmniej 1/20 wartości oszacowania nieruchomości. Ma to zapobiegać prowadzeniu egzekucji z nieruchomości w sprawach, w których wartość dochodzonej wierzytelności jest oczywiście niższa niż wartość nieruchomości dłużnika.

Tarcza 3.0 wprowadza także nowe przestępstwa związane z rynkiem kredytowym. Od 16 maja przestępstwem jest żądanie od osoby fizycznej, w związku z udzieleniem pożyczki, kredytu lub innego podobnego świadczenia niezwiązanego bezpośrednio z działalnością gospodarczą, zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określonych w ustawie. Przestępstwem jest również żądanie odsetek przewyższających wysokość odsetek maksymalnych. Takie przestępstwa podlegają karze od trzech miesięcy do pięciu lat pozbawienia wolności, czyli stosunkowo wysokiej.

Tarcza 4.0

Rząd kontynuuje prace legislacyjne związane z ochroną przed gospodarczymi skutkami Covid-19. W przygotowaniu jest już projekt kolejnej ustawy antykryzysowej, tzw. tarczy 4.0. Szczegóły na razie nie są znane. Kolejna tarcza ma być bardzo obszerną regulacją dotyczącą m.in. rynku kredytowego oraz szeroko pojętego prawa pracy. Z całą pewnością będzie miała znaczenie dla spółek zajmujących się działalnością rolniczą.

***

Przepisy tarczy 3.0 nie stanowią rewolucji w zakresie pomocy osobom poszkodowanym przez epidemię Covid-19. Niektóre regulacje mają charakter kosmetyczny lub doprecyzowujący. Można nawet stwierdzić, że w zakresie ochrony rolników wartość uchwalonych przepisów jest niewielka. Dodatkowo ustawodawca wprowadził wiele regulacji, które nie są związane bezpośrednio z pandemią (np. w zakresie ochrony dłużników). Na prawdziwą pomoc od państwa rolnicy muszą jeszcze poczekać.

Piotr Pawłowski, radca prawny

Kancelaria Sobczyńscy Adwokaci sp. p. w Poznaniu