Dopłaty do kredytów

19 czerwca Sejm przyjął rządowy projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami pandemii Covid-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem Covid-19.

Nazwa ustawy odnosi się do jej głównej regulacji, to jest pomocy w zakresie spłat kredytów bankowych. Ustawa została już podpisana przez prezydenta RP Andrzeja Dudę i ogłoszona w Dzienniku Ustaw 23 czerwca 2020 r. Jej przepisy w większości weszły w życie 24 czerwca br.

Głównym elementem

nowej ustawy jest regulacja dotycząca pomocy w spłacie kredytów bankowych. Zgodnie z ustawą, dopłaty mają być stosowane do kredytów obrotowych odnawialnych i nieodnawialnych, udzielanych w złotych, w celu zapewnienia płynności finansowej, w szczególności krótkoterminowej i średnioterminowej, utraconej lub zagrożonej utratą w związku z konsekwencjami pandemii Covid-19. Tutaj istotna informacja – dopłaty stosuje się do kredytów udzielanych przedsiębiorcom w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców oraz podmiotom prowadzącym działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych – czyli także rolnikom indywidualnym oraz spółkom rolniczym.

Dopłaty mają mieć zastosowanie do kredytów udzielonych:

– od dnia wejścia w życie ustawy;

– przed dniem wejścia w życie ustawy, jeżeli umowy te zostaną dostosowane do warunków określonych w ustawie.

W drugim z powyższych przypadków trzeba będzie zawrzeć umowę (aneks) zmieniającą dotychczas zawartą umowę kredytową. Bardzo istotne jest to, że dopłaty nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych (tak dla osób fizycznych jak i prawnych). Na gruncie podatku dochodowego taka pomoc państwa pozostanie więc neutralna (nieopodatkowana CIT, PIT).

Kredytu z dopłatami

udziela bank, który zawarł umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK). BGK ma obowiązek publikacji na swojej stronie internetowej listy banków, z którymi podpisał umowy o udzielanie kredytów z dopłatami. Nowa ustawa określa warunki przyznania prawa do dopłat. W pierwszej kolejności podmiot ubiegający się o tę formę pomocy musi spełniać łącznie następujące warunki:

1. Na 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z 17 czerwca 2014 r.

2. Wykonuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych, lub zawiesił wykonywanie tej działalności po 1 lutego 2020 r. w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się Covid-19.

3. Nie zaciągnął innego kredytu na podstawie ustawy.

4. Utracił płynność finansową, rozumianą jako zdolność do spłaty w terminie wymagalnych zobowiązań, lub jest zagrożony utratą płynności finansowej w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się Covid-19.

Kolejnym warunkiem jest wymóg czasowy. Umowy na kredyty z dopłatami mogą być zawierane do 31 grudnia 2020 r. Umowę kredytu z dopłatą (ewentualnie aneks do umowy kredytowej) zawiera się na wniosek kredytobiorcy złożony w banku udzielającym takich kredytów. Do wniosku należy dołączyć:

– dokumenty potwierdzające spełnienie warunku utraty lub zagrożenia utraty płynności finansowej (np. dokumentację księgową, z której wynika spadek obrotów), a także inne dokumenty i oświadczenia wymagane przez bank, wynikające z jego wewnętrznych procedur;

– oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, o spełnianiu pozostałych, opisanych powyżej w pkt 1-3 warunków.

W jaki sposób bank weryfikuje wniosek złożony przez podmiot ubiegający się o kredyt z dopłatami? W zakresie oświadczeń wskazanych w pkt 1-3 opiera się wyłącznie na oświadczeniu danego podmiotu, składanym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W zakresie pkt 4 (utrata płynności finansowej) bank bada treść i wiarygodność złożonych dokumentów. Po złożeniu wniosku bank wydaje normalną decyzję kredytową zgodnie z przepisami Prawa bankowego.

Odstępstwem od standardowych procedur przy wydawaniu decyzji kredytowej jest to, że okoliczność utraty płynności finansowej nie stanowi podstawy do stwierdzenia braku zdolności kredytowej, o ile bank uzna, na podstawie udokumentowanej analizy, że okoliczności te są przejściowe i po uzyskaniu kredytu z dopłatą wnioskodawca odzyska zdolność do terminowej spłaty swoich zobowiązań oraz zdolność ta zostanie utrzymana do końca trwania umowy kredytowej. Jest to więc niezwykle ważne ułatwienie w procedurze uzyskania kredytu.

Dopłaty nie są przyznawane

na cały okres kredytowania, a jedynie na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy od zawarcia umowy kredytu z dopłatą (ewentualnie – podpisania aneksu do umowy kredytu), w okresach miesięcznych zbiorczo w odniesieniu do wszystkich umów kredytu z dopłatami zawartych przez bank. Oprocentowanie kredytu z dopłatą naliczane ma być według stawki określonej w umowie kredytu z dopłatą. Nie może być ono wyższe niż średnie oprocentowanie pozostałych kredytów obrotowych udzielanych przez bank.

W jaki sposób wylicza się wysokość dopłaty? Dopłata ma pokryć część odsetek od kredytu (część odsetkową raty kredytu), w zależności od skali działalności prowadzonej przez wnioskodawcę:

– dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców – 2 punkty procentowe;

– dla pozostałych przedsiębiorców – 1 punkt procentowy.

W przypadku, gdy oprocentowanie kredytu jest mniejsze od wskazanych powyżej wartości – dopłata ma pokrywać całość odsetek należnych bankowi. Część odsetkowa niepodlegająca dopłacie jest spłacana bankowi. Dopłaty są finansowane przez BGK i nie zostaną wypłacone, jeżeli kredytobiorca będzie zalegał ze spłatą kapitału lub odsetek na rzecz banku. Ustawa, w zakresie poziomu dopłaty do kredytu (1 lub 2 pp) posługuje się pojęciem mikro, małego, średniego lub dużego przedsiębiorcy. Tutaj powstaje pytanie, w jaki sposób należy te kryteria odnieść do rolników indywidualnych? Wydaje się, że kryteria zaliczenia do danej kategorii przedsiębiorcy należy stosować w takim wypadku odpowiednio (kryterium dochodowe). Problemu nie ma, jeżeli mówimy o spółce rolniczej, która zasadniczo zawsze będzie uważana za przedsiębiorcę.

Dopłaty zgodnie z art. 13 ustawy stanowią pomoc de minimis. Co to oznacza dla potencjalnego kredytobiorcy? Ich wysokość nie może przekroczyć określonych progów wskazanych w ustawie, uwzględniających inną pomoc de minimis uzyskaną przez dany podmiot. Dla rolników indywidualnych i spółek, w przypadku pomocy udzielonej w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych górny próg pomocy wynosi 100 tys. euro w okresie trzyletnim. W przypadku pomocy udzielanej w sektorze rybołówstwa i akwakultury pułap pomocy wynosi 120 tys. euro, natomiast w przypadku pozostałej pomocy – 800 tys. euro przez trzy lata. Za dzień udzielenia pomocy uważa się dzień zawarcia umowy na kredyt z dopłatą.

Przy składaniu wniosku

o kredyt z dopłatami należy zadbać o to, aby oświadczenia i dokumenty będące podstawą wniosku w prawdziwy sposób dokumentowały sytuację prawno-ekonomiczną kredytobiorcy. W szczególności chodzi o kwestię wykazania utraty płynności finansowej w związku z Covid-19. Ustawa reguluje bowiem tryb zwrotu dopłat w przypadku, gdy okaże się, że były one przyznane nienależnie. Za nienależne dopłaty ustawa uważa dopłaty przewidziane do wypłaty lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych informacji lub dokumentów niepotwierdzających stwierdzonych w nich okoliczności, przedstawionych przez kredytobiorcę. W przypadku stwierdzania przez bank, że dopłaty zostały wypłacone nienależnie, kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu kwoty wypłaconych dopłat wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od dnia ich wypłaty. Kredytobiorca dokonuje zwrotu za pośrednictwem banku udzielającego kredytu.

Tutaj powstaje pytanie, czy dopłaty na poziomie 1-2 pp (i to tylko w zakresie odsetek) stanowią realną pomoc dla kredytobiorcy? To zależy. Przy większym finansowaniu, gdy miesięczne  odsetki przedstawiają znaczną wartość, taka pomoc będzie miała duże znaczenie. Z drugiej strony większe znaczenie może mieć nie tyle sama dopłata, co fakt liberalnego podejścia do badania zdolności kredytowej na etapie udzielania kredytu (w porównaniu do „normalnego” kredytu). Kolejne pytanie – w jaki sposób sektor bankowy podejdzie do nowej regulacji? Kredyt z dopłatami ma być udzielany na wniosek rozpatrywany przez bank (nie biorą w tym udziału instytucje państwowe). Ustawa nie przewiduje natomiast trybu odwoławczego od negatywnej decyzji kredytowej (np. do BGK). Odpowiedź jest tylko jedna – praktyka pokaże.

Piotr Pawłowski, radca prawny

Kancelaria Prawna Sobczyńscy Adwokaci sp. p.