Dopłaty po nowemu

To ma być rewolucja w systemie przyznawania unijnych dopłat bezpośrednich. Rewolucja, na którą czekają w szczególności dzierżawcy, choć nie wszyscy. Nowe rozwiązanie otworzy im drogę do europejskich środków i pomocy z krajowego budżetu.

Nie stanie się to za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. W zamian certyfikowany aktywny rolnik będzie musiał wykazywać umowy, rachunki i faktury – potwierdzając swoją działalność. Część potencjalnych beneficjentów, szczególnie gospodarujących na małych areałach, obawia się dalszego „dokręcania śruby” i kroczącej fiskalizacji sektora rolnego: – Nieaktywni właściciele gruntów dostaną do ręki dodatkowy argument, by podwyższać czynsze aktywnym dzierżawcom – słyszymy.

Reforma systemu dopłat i dostosowanie go do nowych wytycznych Komisji Europejskiej była przedmiotem wielu dyskusji. Od miesięcy w gmachu ministerstwa w Warszawie na konsultacje przybywali właściciele gruntów, dzierżawcy, reprezentanci izb rolniczych, związków zawodowych rolników oraz stowarzyszeń producentów. Resort opublikował swoją wyjściową propozycję 28 sierpnia. Od początku września ruszył cykl konsultacji, a pierwsze spotkanie terenowe z udziałem ministra rolnictwa Stefana Krajewskiego odbyło się w Olsztynie. Wstępnie założono, że Rada Ministrów zajmie się wypracowanym projektem w ostatnim kwartale tego roku. Celem jest wejście ARiMR w kolejną kampanię dopłat bezpośrednich już na bazie przepisów z aktywnego rolnika. Nabór wniosków ma się rozpocząć tradycyjnie 15 marca.

Motywów jest kilka

Skąd potrzeba zmian w systemie przyznawania dopłat do produkcji, ONW czy zwrotu części akcyzy za paliwo rolnicze? Można wymienić co najmniej kilka czynników. Pierwszym są wspomniane wytyczne z Brukseli i resort poinformował o tym w uzasadnieniu do swojej propozycji: – Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, od 2023 r. płatności bezpośrednie i płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi (…) są przyznawane wyłącznie rolnikom aktywnym zawodowo, co oznacza, że stosowanie definicji aktywnego rolnika jest obowiązkowe dla państw członkowskich. Rozwiązanie ma być kluczowym kryterium przy naliczaniu i przyznawaniu dopłat w latach 2028-2034, a więc w ramach kolejnej perspektywy finansowej.

Drugim powodem były oczekiwania samego środowiska. Choć spodziewane zmiany mają grono swoich zwolenników i przeciwników, na reformach zależy szczególnie średnim i dużym dzierżawcom produkującym na potrzeby runku, pozbawionym dotąd takiej pomocy. Trzeci powód to silne zaangażowanie polityków i nomen omen aktywne promowanie przez nich „aktywnego rolnika”. Kierownictwo dzierżącego władzę w ministerstwie rolnictwa PSL-u od miesięcy zapowiadało prace nad tym rozwiązaniem, a przybrały one na dynamice tuż po rekonstrukcji rządu i objęciu ministerialnej teki przez Stefana Krajewskiego. Jeszcze w czerwcu prezes ludowców Władysław Kosiniak-Kamysz podczas wojewódzkiego zjazdu partyjnych struktur w Lublinie stwierdził: – Jesteśmy za prawdziwymi rolnikami, a nie za posiadaczami ziemskimi, którzy nie zajmują się rolnictwem, a biorą dopłaty bezpośrednie. To ewidentny sygnał, że elektorat na wsi w ostatecznym bilansie chce tej zmiany, partia reaguje na tę potrzebę, a potencjalny sukces będzie miał wielu ojców.

Nie ma nic za darmo

Uzyskanie statusu aktywnego rolnika będzie wiązać się z wcześniejszym aplikowaniem. Niektórych ta żmudna procedura może ominąć, inni będą musieli zaopatrzyć się w segregatory i stos foliowych koszulek – urzędnicy będą wymagali szeregu dokumentacji przed wpisem do rejestru rolników aktywnych zawodowo. W myśl projektu MRiRW prowadzić go ma Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Jakiej dodatkowej biurokracji mogą spodziewać się rolnicy? Projektodawcy zapisali enigmatycznie: – Weryfikacja (…) miałaby się odbywać na podstawie minimalnych kosztów ponoszonych na działalność rolniczą lub przychodów z tej działalności, przy czym rolnik miałby możliwość wyboru sposobu udowodnienia prowadzenia tej działalności.

tito

fot. Tytus Żmijewski

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 09-10/2025 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”