1,5 miliarda złotych w ciągu 30 lat na polską wieś

Ponad 9,5 tys. udzielonych dotacji, blisko 16 tys. preferencyjnych pożyczek i kredytów dla gmin, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców, a także 70 tys. uczniów oraz ponad 3,2 tys. nauczycieli przeszkolonych w różnych działaniach edukacyjnych. To bilans 30-letniej działalności Fundacji Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej.

4 marca podczas konferencji prasowej w Warszawie Artur Balazs, prezes kapituły EFRWP i jeden z jej założycieli oraz Krzysztof Podhajski, prezes fundacji podsumowali dotychczasowe dokonania organizacji oraz wskazali kierunki działań na przyszłość. Historia fundacji sięga początku 1990 r., kiedy na mocy umowy między polskim rządem a Europejską Wspólnotą Gospodarczą (obecna Unia Europejska) środki finansowe pochodzące ze sprzedaży pomocy żywnościowej przyznanej Polsce w latach 1989-1990 przez EWG oraz inne kraje zachodnie, postanowiono przeznaczyć na rozwój polskiej wsi. Warunkiem przekazania tych środków było utworzenie pozarządowej organizacji, która zajęłaby się ich rozdysponowaniem. Sygnatariuszem tej umowy z ramienia Polski był Artur Balazs, ówczesny minister – członek Rady Ministrów ds. warunków życia na wsi w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.

– Mam osobistą satysfakcję, że 30 lat temu udało się stworzyć taką organizację. Nie przypuszczałem, że przetrwa tak długo, zmieniając polską wieś – mówił prezes Balazs. – Uważam, że fundacja odcisnęła bardzo duże piętno na przebiegu transformacji i biegu zdarzeń na wsi. Odniosła sukcesy w zakresie zmian cywilizacyjnych i wyrównania poziomu życia ludzi ze wsi i z miast. A różnice wówczas były bardzo duże. Mało jest w Polsce gmin, z którymi fundacja by nie współpracowała.

Szczegółowo zakres działań fundacji przedstawił prezes Podhajski. Jak podkreślił, w pierwszych latach jej działalności środki były kierowane głównie na niwelowanie barier i różnic związanych z infrastrukturą techniczną. Dzięki dotacjom i kredytom na gazyfikację i telefonizację tylko w latach 1990-94 na terenach wiejskich powstało 120 tys. przyłączy telefonicznych i 300 tys. przyłączy gazowych – 90 proc. wszystkich przyłączy gazowych, zrealizowanych w tym okresie na terenach wiejskich. EFRWP wspierał również budowę dróg wiejskich, budowę, modernizację i wyposażenie szkół, ośrodków zdrowia i wiejskich składowisk odpadów. Fundacja angażowała się w rozwój przedsiębiorczości na wsi. Dzięki preferencyjnym kredytom rolniczym zbudowano m.in. 140 młynów, 300 piekarni, 300 masarni, 140 mleczarni, 46 przetwórni owoców i warzyw, 37 wytwórni makaronów, 430 budynków inwentarskich, a blisko 3 tys. rolników kupiło maszyny i narzędzia do swoich gospodarstw.

– Po wstąpieniu Polski do UE w 2004 roku charakter działań fundacji uległ pewnym modyfikacjom – przyznał prezes Podhajski. – Bardziej skupiliśmy się na działalności związanej ze wsparciem edukacji młodzieży i realizacją programów prospołecznych. Dodatkowe zajęcia przyrodnicze, ekonomiczne, nauka języka angielskiego, warsztaty muzyczne, lekcje z programowania i robotyki oraz szkolenia dla nauczycieli, to tylko część z projektów przeprowadzonych przez fundację w ostatnich latach. Do tej pory wzięło w nich udział prawie 70 tys. uczniów oraz ponad 3,2 tys. nauczycieli. EFRWP wspiera także integrację i aktywizację lokalnych społeczności, zachęca do samoorganizacji, a także działa na rzecz rozwiązywania ważnych problemów społecznych. Ze wsparcia fundacji korzystają m.in. samorządy, organizacje pozarządowe, koła gospodyń wiejskich. Jak dotąd wsparła ona blisko 800 organizacji pozarządowych i nieformalnych grup działania z terenów wiejskich.

W 2015 r. w Grodnie k. Międzyzdrojów (woj. zachodniopomorskie) fundacja otworzyła Centrum Współpracy Międzynarodowej, które jest miejscem realizacji projektów edukacyjnych, społecznych i kulturowych. W centrum od 2016 r. cyklicznie organizowana jest konferencja „Energetyka, Środowisko, Rolnictwo”, która porusza najistotniejsze tematy związane z odnawialnymi źródłami energii, ochroną wód i klimatu. W tym roku poświęcona będzie gospodarowaniu wodą w kontekście występującej w ostatnich latach suszy.

Najmłodszym „dzieckiem” fundacji jest Forum Inicjatyw Społecznych, które realizuje projekty badawcze, wykonuje analizy i opracowania naukowe dotyczące aspektów związanych z rolnictwem oraz z życiem na obszarach wiejskich. Z opracowań tych korzystają m.in. administracja publiczna oraz organy unijne. Przy forum działa rada programowa na czele z prof. Jerzym Buzkiem, byłym premierem, a obecnie europarlamentarzystą. Jednym z najbardziej znanych opracowań realizowanych w ramach forum jest Monitoring Rozwoju Obszarów Wiejskich, przygotowywany od 10 lat. Dotąd ukazały się trzy wydania MROW. W tym roku mają ruszyć prace nad kolejną jego odsłoną, które zaprezentowana zostanie prawdopodobnie w 2022 r. – To dokument ukazujący rozwój obszarów wiejskich w wielu aspektach, nie tylko pod kątem rolnictwa, ale także w kontekście społecznym, edukacyjnym i infrastrukturalnym – wyjaśniał prezes Podhajski.

W ciągu 30 lat EFRWP przekazał na rozwój polskiej wsi ponad 1,5 mld zł i na tym nie zamierza poprzestać. Jak wskazywał prezes Balazs, fundacja nadal będzie kładła duży nacisk na edukację, zwłaszcza pod kątem nowych trendów, jakimi są cyfryzacja, programowanie, czy ochrona środowiska. EFRWP zamierza też brać aktywny udział w debacie o przyszłości rolnictwa i WPR, zgłaszając własne pomysły oraz opinie na różne tematy.

(ala)

Fot. EFRWP