Zabieg T3 wieńczy dzieło

Intensywna ochrona zbóż, w szczególności pszenicy ozimej, to oprócz zaprawiania, trzy podstawowe zabiegi opryskiwania fungicydami. Pierwsze dwa chronią podstawę źdźbła i górne liście, trzeci zabieg chroni kłos. Wszystkie decydują o uzyskaniu wysokiego plonu ziarna dobrej jakości.

Nie można lekceważyć ochrony kłosów zbóż, które mogą być porażane przez kilka ważnych gatunków grzybów powodujących: fuzariozę kłosów (Fusarium spp.), rdzę żółtą (Pucciniastriiformis), septoriozę plew (Stagonosporanodorum), brunatną plamistość liści (Drechsleratritici–repentis) i czerń zbóż (Cladosporium spp., Alternaria spp.). Zazwyczaj nie jest to zagrożenie przez pojedynczą chorobę, bo gdy zabraknie ochrony kłosy są najczęściej porażane przez kilka grzybów jednocześnie.

Straty plonu

Każde porażenie wpływa ujemnie na wysokość uzyskanego plonu i jakość ziarna. Do radykalnych strat plonu prowadzi obecność i rozwój: fuzariozy kłosów, rdzy żółtej i septoriozy plew. Spadek MTZ może dochodzić nawet do 50 proc. Z kolei jakość ziarna najbardziej obniżają fuzarioza kłosów i czerń zbóż. Poziom tych strat zależy od terminu porażenia – im wcześniej ono nastąpi tym straty są wyższe.

Największe zagrożenie dla ziarna stanowią grzyby rodzaju Fusarium powodujące fuzariozę kłosów (oprócz Microdochium nivale). Mają zdolność tworzenia toksycznych metabolitów – mykotoksyn, które są trujące i groźne dla ludzi i zwierząt stałocieplnych. Najczęściej wymienianymi toksynami radykalnie pogarszającymi jakość ziarna są deoksyniwalenol i zearalenon, ale jest ich więcej. Wszystkie są kancerogenne i powodują m.in. choroby nerek oraz wątroby, są też powodem zatruć. Duża zawartość mykotoksyn w ziarnie może prowadzić do upadku zwierząt karmionych skażoną przez nie paszą.

Choroby kłosów stanowią problem również na plantacjach nasiennych zbóż, są bowiem powodem słabego wykształcenia ziarna i zasiedlenia przez patogeny. Takie ziarniaki nie nadają się do wysiewu, bo mają obniżoną zdolność kiełkowania i dodatkowo mogą być źródłem grzybów, które w czasie wschodów porażają rośliny.

Ochrona chemiczna

Wszystkie wymienione grzyby porażające kłosy można zwalczyć wykonując opryskiwanie odpowiednim fungicydem. Jest to tzw. zabieg T3. Substancje czynne fungicydów zastosowanych do tego zabiegu powinny działać układowo lub wgłębnie oraz charakteryzować się możliwie długim okresem ochronnym.

W tabeli, na przykładzie pszenicy ozimej, podano wykaz fungicydów, które z powodzeniem można użyć do ochrony kłosa. Substancje czynne, które doskonale radzą sobie z chorobami kłosa to między innymi: metkonazol, protiokonazol, tebukonazol, propikonazol, spiroksamina i azoksystrobina. Propikonazol w przyszłym roku będzie wycofany z użycia, kończy się bowiem jego rejestracja. Z tego powodu warto tę substancję czynną z grupy chemicznej triazoli uwzględnić w swoim programie ochrony zbóż.

Wykonanie zabiegu powinno być poprzedzone monitoringiem występowania chorób kłosa na plantacji. Właściwy termin wykonania zabiegu przy użyciu fungicydu przypada wtedy, gdy zaobserwujemy pierwsze objawy spowodowane przez grzyby chorobotwórcze. 

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2019 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”

Tekst i fot. prof. dr hab. Marek Korbas
dr Joanna Horoszkiewicz-Janka
Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu