Przechowywanie obciąża przedsiębiorcę rolnego

Optymalnym terminem zbioru buraka cukrowego jest październik-listopad. Zarówno dostawy wczesne (do końca września), jak i późne (od początku grudnia) są dla plantatora niekorzystne.

W pierwszym przypadku korzenie nie osiągają odpowiedniej dojrzałości, charakteryzują się mniejszą masą i niższą zawartością cukru. W przypadku niektórych cukrowni w naszym kraju pierwszy surowiec pochodzi jeszcze ze zbiorów wykonanych w trzeciej dekadzie sierpnia. W 2020 r. jako pierwsza 31 sierpnia kampanię rozpoczęła Cukrownia Miejska Górka z koncernu Pfeifer & Langen Polska.

Aby zapewnić roślinom minimalny 180-dniowy okres wegetacji siew na takich plantacjach powinien być przeprowadzony 6 miesięcy wcześniej – w trzeciej dekadzie lutego. W praktyce jest to nierealne. Wczesne dostawy pozwalają jednak na dotrzymanie optymalnego terminu siewu zbóż ozimych wysiewanych po buraku cukrowym.

Oto wady i zalety

Dostawy późne zapewniają zachowanie odpowiednio długiego okresu wegetacji, co korzystnie wpływa na plon korzeni i ich jakość technologiczną, co w efekcie zwiększa plon biologiczny i technologiczny cukru. W kampanii 2020-2021 jako ostatnie, bo 21 stycznia br., zakończyły przerób cukrownie ze spółki Südzucker Polska. Problemy pojawiają w warunkach załamania pogody, gdy zbiór jest znacznie utrudniony, o czym boleśnie można było się przekonać w ostatnich latach. Późny odbiór surowca wymusza na przedsiębiorcach dłuższe przechowywanie surowca, podczas którego dochodzi do strat. Niekiedy mogą być one dość znaczne.

Stosowany powszechnie system odbioru surowca pole-cukrowania sprawia, że koszty przechowywania obciążają producenta buraków cukrowych. W mojej ocenie stosowane dopłaty za późne dostawy oraz okrywanie pryzm nie pokrywają w pełni strat ponoszonych przez plantatora. Na pochwałę zasługuje fakt uzgodnienia przez Radę Związków Plantatorów Buraka Cukrowego przy KSC z zarządem Krajowej Spółki Cukrowej nowych stawek premii za dostarczone buraki cukrowe w terminie po 30 listopada. Premia została zwiększona o 100 proc. w porównaniu z kwotami obowiązującymi w poprzednim roku gospodarczym. Niestety, pozostali producenci cukru nie zmienili swoich stawek. Należy także pamiętać, że późny zbiór buraka powoduje opóźnienie siewu zbóż ozimych daleko poza termin kalendarzowy, a niekiedy całkowicie go uniemożliwia i zmusza do siewu zbóż jarych, które gorzej plonują. Oczywiście wyjątkiem jest kukurydza. 

Mądrze ogranicz straty

O stratach zachodzących podczas przechowywania buraka cukrowego decyduje wiele czynników, z których niektóre są niezależne od przedsiębiorcy. To przebieg pogody podczas zbioru oraz w trakcie przechowywania. Trudne warunki zbioru powodują, że korzenie są bardziej zanieczyszczone glebą i trudniej się przechowują. Składując surowiec w warunkach wyższych temperatur straty wzrastają na skutek intensywniejszego wysychania oraz oddychania korzeni. Lepsze warunki do rozwoju mają też choroby przechowalnicze.     

Czynniki na które przedsiębiorca rolny ma wpływ to: dobór odmiany, stan plantacji, termin i jakość zbioru, sposób formowania pryzmy oraz jej pielęgnacja.  

Do przechowywania nadają się przede wszystkim odmiany buraka przeznaczone do zbioru późnego, w których oddychanie jest mniej intensywne. Dużo badań na ten temat przeprowadzono w innych krajach europejskich. Brak jest natomiast wyników doświadczeń wykonanych w naszym kraju. 

Dr hab. inż. Arkadiusz Artyszak, prof. SGGW  

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 12/2021 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”