Na taką działalność potrzebne są pozwolenia

Działalność rolnicza prawie zawsze wiąże się z ingerencją w środowisko – glebę, powietrze czy wodę. Obowiązujące przepisy prawa przewidują szereg instrumentów mających na celu ochronę środowiska naturalnego i przyrody. Najczęściej przyjmują one postać pozwoleń wymaganych do prowadzenia działalności określonego rodzaju.

Brak pozwolenia zwykle wiąże się z konsekwencjami finansowymi, ale nie tylko – upoważnione organy mogą także zakazać prowadzenia działalności niezgodnej z przepisami. Znajomość podstawowych rodzajów pozwoleń oraz przypadków, w których ich uzyskanie jest konieczne, jest więc bardzo istotna z punktu widzenia rolnika.

Pozwolenie zintegrowane

Pozwolenie zintegrowane jest potrzebne do prowadzenia instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości może zanieczyścić środowisko. Instalacja to stacjonarne urządzenie techniczne, zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu. W rolnictwie instalację można określić jako fermę lub jej część, obejmującą budynki inwentarskie wraz z wyposażeniem, urządzeniami rolniczymi, zbiornikami itp. Emisja oznacza natomiast wprowadzanie, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi substancji lub energii, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne.

Rodzaje instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości określa rozporządzenie ministra środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r.  Z tego aktu wynika, że pozwolenia zintegrowanego wymagają instalacje przeznaczone do chowu lub hodowli drobiu lub świń o więcej niż: 40 000 stanowisk dla drobiu, 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg, 750 stanowisk dla macior. Hodowla innych zwierząt gospodarskich np. bydła, nie wymaga pozwolenia zintegrowanego.

Pozwolenie wydaje się na wniosek prowadzącego instalację – w przypadku działalności rolniczej chodzi więc o podmiot prowadzący hodowlę drobiu lub świń o powyższych parametrach. Wnioskodawca nie musi być właścicielem hodowli, może to być także dzierżawca – ważne, by dysponował on tytułem prawnym do instalacji.

Pozwolenie zintegrowane na prowadzenie hodowli drobiu lub trzody chlewnej wydaje właściwy marszałek województwa. Jest ono udzielane na czas nieoznaczony. Wydanie pozwolenia wiąże się z uiszczeniem opłat – opłaty skarbowej, która dla podmiotów wykonujących działalność wytwórczą w rolnictwie wynosi 506 zł, oraz opłaty rejestracyjnej, której wysokość jest uzależniona od rodzaju i wielkości instalacji, ale nie może przekraczać 12.000 zł.

W razie nienależytego eksploatowania instalacji, przez co stwarza ona zagrożenie pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, właściwy organ jest zobowiązany cofnąć lub ograniczyć pozwolenie. Pozwolenie może także zostać cofnięte w przypadku gdy eksploatacja instalacji jest prowadzona z naruszeniem warunków pozwolenia lub Prawa ochrony środowiska.

Używanie instalacji bez wymaganego pozwolenia (lub z naruszeniem jego warunków) stanowi wykroczenie, podlegające karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny. Dodatkową konsekwencją jest możliwość wstrzymania użytkowania instalacji bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego – czyli w praktyce nakaz zaprzestania prowadzenia chowu zwierząt.

Pozwolenie wodnoprawne

Działalność rolnicza oddziałuje również na środowisko wodne. Wykorzystywanie wód w wielu przypadkach będzie wymagało uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Jest kilka kategorii działań, na których wykonywanie potrzebne jest pozwolenie.

Pierwszą z kategorii są usługi wodne, które w rolnictwie mogą przybrać formę 1) poboru wód podziemnych lub powierzchniowych, a także ich magazynowania, retencjonowania i korzystania z tych wód, czy też 2) wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, obejmującego także wprowadzanie ścieków do urządzeń wodnych.

Drugą kategorię stanowi szczególne korzystanie z wód. Takie korzystanie w działalności rolniczej może polegać na 1) odwadnianiu gruntów lub upraw, 2) użytkowaniu wód znajdujących się w stawach lub rowach, 3) korzystaniu z wód do nawadniania gruntów lub upraw, a także na potrzeby działalności rolniczej w rozumieniu ustawy o podatku rolnym w ilości większej niż średniorocznie 5 m3 na dobę, 4) rolniczym wykorzystaniu ścieków, jeżeli ich łączna ilość jest większa niż 5 m3 na dobę.

Pozostałe kategorie dotyczą takich działań, jak wykonywanie urządzeń wodnych (np. rowów, stawów, studni, urządzeń melioracyjnych), regulacja wód (np. poszerzanie lub pogłębianie cieków wodnych – rowów), czy zmiana ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mająca wpływ na warunki przepływu wód (np. niwelacja terenu pól).

Pozwolenia wodnoprawne wydają organy Wód Polskich – w większości przypadków właściwym jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej. Do wniosku o wydanie pozwolenia należy dołączyć szereg dokumentów – najważniejszym z nich jest operat wodnoprawny, który szczegółowo określa zamierzony sposób korzystania z wód.

Pozwolenie wodnoprawne może zostać ograniczone lub cofnięte m.in. w razie zmiany celu i zakresu korzystania z wód lub warunków wykonywania uprawnień ustalonych w pozwoleniu, czy też nienależytego wykonania lub utrzymywania urządzeń wodnoprawnych.

Trzeba zaznaczyć, ze korzystanie z wód jest kontrolowane przez jednostki Wód Polskich. Jeśli w toku takiej kontroli stwierdzony zostanie brak wymaganego pozwolenia wodnoprawnego, organy Wód Polskich są uprawnione do wydania decyzji o zakazie korzystania z wód.

Piotr Pawłowski, radca prawny, wspólnik

Milena Gapska, aplikant radcowski

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 11/2022 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”