Pomoc dla spółek, nie dla rolników indywidualnych

24 czerwca weszła w życie kolejna ustawa mająca wspierać gospodarkę dotkniętą pandemią Covid-19, zwana tarczą 4.0. W dużej mierze zmienia ona dotychczas uchwalone przepisy. Nowelizacja dotyczy głównie spółek rolniczych działających jako przedsiębiorcy, a nie rolników indywidualnych.

Ustawa zawiera zupełnie nowe regulacje, które nie pojawiały się w poprzednich tarczach, takie jak dopłaty do kredytów bankowych (pisaliśmy o tym szczegółowo w lipcowym numerze naszego miesięcznika).

Praca zdalna

Znaczną część tarczy 4.0. stanowią przepisy odnoszące się do zmian w prawie pracy. Jest to nawiązanie do poprzednich tarcz antykryzysowych, które wprowadziły już przepisy pozwalające pracodawcom na większą elastyczność w polityce kadrowej.

W pierwszej kolejności rozbudowane zostały przepisy dotyczące pracy zdalnej, czyli najistotniejszego tematu w zakresie prawa pracy w ostatnich tygodniach. Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części czynności wytwórczych lub usług materialnych. Co istotne – narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca. Istnieje jednak odstępstwo od powyższej zasady. Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że gwarantuje to ochronę informacji poufnych lub innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa i danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Co to oznacza w praktyce? Jeżeli delegujemy pracownika do pracy zdalnej musimy zadbać o odpowiednie zabezpieczenie kanałów przepływu informacji, w tym połączeń internetowych (ochrona przed wyciekiem danych), szyfrowania plików oraz odpowiednio bezpiecznej poczty elektronicznej.

Co istotne, na polecenie pracodawcy pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonywanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonywania. Forma oraz częstotliwość sporządzania takiej ewidencji zależy od pracodawcy, który powinien to określić w swoim poleceniu skierowanym do pracownika. Pracodawca w każdym czasie może cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej, czyli nie jest w tym zakresie ograniczony wolą pracownika.

Zmniejszenie wymiaru pracy

Tarcza 4.0. wprowadza bardzo ważne przepisy dotyczące możliwości ograniczenia czasu pracy pracowników przez pracodawcę, u którego wystąpił spadek przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w następstwie pandemii Covid-19 i w związku z tym wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń. Taki pracodawca, zgodnie z nowymi przepisami może:

– obniżyć wymiar czasu pracy pracownika, maksymalnie o 20 proc., nie więcej niż o 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika przed jego obniżeniem,

– objąć pracownika przestojem ekonomicznym, z zastrzeżeniem, że pracownikowi objętemu przestojem pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50 proc., nie niższe jednak niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Ustawa określa, że przez istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń należy rozumieć zwiększenie ilorazu kosztów wynagrodzeń pracowników, w uwzględnieniem składek na ubezpieczenie społeczne finansowanych przez pracodawcę i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług z tego samego miesiąca kalendarzowego, dowolnie wskazanego przez pracodawcę, przypadającego od 1 marca 2020 r. do dnia skorzystania z powyższego uprawnienia przez pracodawcę. Obniżenie wymiaru czasu pracownikom nie wyklucza możliwości złożenia wniosku o dofinansowanie wynagrodzeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Obowiązkowy urlop

Z uwagi na okres wakacyjny ważną zmianą jest wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu Covid-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, pracodawca może udzielić pracownikowi w terminie przez siebie wskazanym urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych w wymiarze 30 dni. Taka decyzja pracodawcy nie wymaga zgody pracownika i może być podjęta z pominięciem planu urlopów. Pracownik musi się dostosować do woli pracodawcy.

Dodatkowo pracodawca, który odczuł skutki ekonomiczne Covid-19, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii może zawiesić obowiązki:

– tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

– dokonywania odpisu podstawowego,

– wypłaty świadczeń urlopowych (czyli tzw. „wakacji pod gruszą”).

Ulga w podatkach

Tarcza 4.0. wprowadza korzystną zmianę w podatkach, która będzie miała znaczenie dla spółek będących właścicielami budynków wynajmowanych, wydzierżawianych lub udostępnianych podmiotom trzecim na podstawie innej umowy o podobnym charakterze. Dochody z takich budynków, stanowiących środek trwały przedsiębiorcy, zostały zwolnione z podatku dochodowego w zakresie przychodów za okres od 1 marca do 31 grudnia 2020 r.

Opłata za użytkowanie wieczyste

Po raz kolejny został przedłużony termin zapłaty opłaty za użytkowanie wieczyste za rok 2020. Opłata powinna być wniesiona w terminie do 31 stycznia 2021 r. Dodatkowo istnieje możliwość zmniejszenia wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste. Opłata roczna za użytkowanie wieczyste nieruchomości pochodzącej z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, wykorzystywanej do prowadzenia działalności, należna za 2020 r., w przypadku wystąpienia spadku obrotów gospodarczych w następstwie Covid-19 podlega zmniejszeniu proporcjonalnie do liczby dni w roku w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, pod warunkiem:

– zgłoszenia wniesienia opłaty w pomniejszonej wysokości przed dniem 31 stycznia 2021 r.,

– braku zaległości w uregulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FGŚP, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.

Na podobnych zasadach nie pobiera się czynszu najmu, dzierżawy lub opłaty za użytkowanie nieruchomości przypadających Skarbowi Państwa za okres kolejnych trzech miesięcy w 2020 r., następujących po dniu dokonania zgłoszenia, w odniesieniu do nieruchomości należących do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej.

W przypadku gruntów należących do gmin, powiatów lub województw o pomniejszeniu opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste lub niepobieraniu czynszu najmu/dzierżawy musi zadecydować indywidualnie w drodze uchwały organ stanowiący danej jednostki.

Pozostałe zmiany

Tarcza 4.0. jest kolejną ustawą zawierającą wiele zmian z zakresu różnych dziedzin prawa. Poza wskazanymi powyżej nowościami można wymienić jeszcze poniższe regulacje:

– wprowadzono przepis, na podstawie którego cała kontrola lub też poszczególne czynności kontrolne w ramach kontroli przedsiębiorcy mogą być dokonywane w sposób zdalny za pośrednictwem poczty lub środków komunikacji elektronicznej,

– umorzenie mikropożyczek w wysokości 5 tys. zł będzie następować automatycznie (nie będzie potrzebny wniosek o umorzenie), pod warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej przez okres trzech miesięcy od dnia udzielenia pożyczki,

– bank na wniosek kredytobiorcy, któremu udzielono kredytu konsumenckiego lub hipotecznego, a który po 13 marca 2020 r. utracił pracę lub inne główne źródło dochodu zawiesza spłatę kredytu – okres zawieszenia nie jest traktowany jako okres kredytowania, nie są naliczane odsetki ani inne opłaty (przepis ma zastosowanie do umów zawartych przed 13 marca 2020 r.).

***

Tarcza 4.0. jest kolejną znaczącą (przynajmniej objętościowo) zmianą przepisów, która ma chronić gospodarkę przed skutkami Covid-19. Niewiele z przepisów tej ustawy można zastosować wprost do rolników indywidualnych. Bardziej skorzystają spółki rolnicze, które są uznawane za przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. Najistotniejsze przepisy w tym zakresie dotyczą głownie prawa pracy i możliwości elastycznego dostosowania posiadanych środków osobowych do aktualnej sytuacji ekonomicznej pracodawcy.

Piotr Pawłowski, radca prawny

Sobczyńscy Adwokaci sp. p. w Poznaniu