WPR do poprawki

Bezwzględne ugorowanie 4 proc. gruntów ornych w gospodarstwie o powierzchni 100 ha położonym w rejonie, gdzie za jeden hektar trzeba zapłacić 80 tys. zł, powoduje wyłączenie z produkcji ziemię o wartości 320 tys. zł. – To czyste szaleństwo! – grzmią rolnicy i domagają się pilnych zmian.

W ich opinii lepszym rozwiązaniem byłoby przeznaczenie tych gruntów pod produkcję roślin energetycznych lub okólniki dla bydła. Niestety, Komisja Europejska pozostaje w tej kwestii nieprzejednana i już planuje kolejne zmiany we Wspólnej Polityce Rolnej po 2027 r., które mogą uderzyć w gospodarstwa.

Od nich wiele zależy

O tym, co może się wydarzyć, była mowa 17 stycznia podczas konferencji w Przysieku k. Torunia. Spotkanie poświęcono dyskusji nad założeniami kolejnej WPR, czyli po 2027 r. Organizatorem wydarzenia był Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, a dokładnie marszałek Piotr Całbecki, który obecnie pracuje nad opinią Europejskiego Komitetu Regionów (KR) na temat przyszłości europejskiego rolnictwa.

Opinia Komitetu Regionów w sprawie przyszłości WPR będzie jednym z kluczowych dokumentów. Za jego stworzenie odpowiada Piotr Całbecki wraz z Isildą Gomes, przewodniczącą Komisji Zasobów Naturalnych w KR. Wstępna dyskusja na temat przygotowywanej opinii odbędzie się 5 lutego. Z kolei pierwszy projekt dokumentu powinien ujrzeć światło dzienne na początku marca, a jego przyjęcie zaplanowano na czerwcowym posiedzeniu plenarnym Europejskiego Komitetu Regionów.

Cele trudne do realizacji

Przyjęta przez Komisję Europejską strategia „Od pola do stołu” zakłada ograniczenie do 2030 r. stosowania środków ochrony roślin i ryzyka związanego z ich aplikacją o 50 proc. Według szacunków Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Polsce ograniczenie stosowania pestycydów może wynieść od 3 do 7,5 proc. Kolejnym punktem jest redukcja stosowania antybiotyków dla zwierząt o połowę, a szacowane możliwości w naszym kraju wynoszą zaledwie 10 proc. Strategia zakłada również zmniejszenie strat składników odżywczych o 50 proc. i zużycia nawozów sztucznych o 20 proc. Szacuje się, że w naszym kraju dawki azotu i fosforu mogą być ograniczone odpowiednio o 12,8 i 12,6 proc. Według ustalonych wytycznych 25 proc. gruntów rolnych w krajach Wspólnoty ma zostać objętych rolnictwem ekologicznym. Resort rolnictwa prognozuje, że w Polsce uda się to na obszarze wynoszącym ok. 7 proc.

Zdaniem dr. hab. Pawła Chmielińskiego, prof. Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, strategia ta szybko zyskała miano „zbyt ambitnej” i „trudnej do zrealizowania” nie tylko w Polsce, ale w większości państw Unii Europejskiej. Nie bez przyczyny mówi się o tym, że założone przez KE wskaźniki mogą być nierealne do osiągnięcia.

Stawiają na rentowność

W opinii Copa Cogeca, europejskiej organizacji zrzeszającej rolnicze związki zawodowe i organizacje spółdzielcze, WPR po 2027 r. musi dążyć do stworzenia dynamicznego i zrównoważonego sektora, który chroni oraz promuje różnorodność poszczególnych modeli rolnictwa i rentowną produkcję żywności. Jednocześnie zapewni jej bezpieczeństwo i produkcję w sposób najbardziej opłacalny, przyjazny dla zdrowia, dobrostanu zwierząt i środowiska. Wieś powinna przyciągać i zatrzymywać młodych ludzi, kobiety i nowych uczestników, w tym odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów.

Eksperci zidentyfikowali sześć kluczowych obszarów działania dla WPR po 2027 r. Wśród nich znajdują się zwiększenie konkurencyjności rolnictwa w UE, utrzymanie jego potencjału produkcyjnego oraz zagwarantowanie bezpieczeństwa żywnościowego. Drugim ważnym działaniem jest zabezpieczenie i poprawa dochodów rolników oraz rentowności rolnictwa na drodze do ekologicznej transformacji. Trzecim działaniem jest objęcie wymienialności pokoleń i promocja wsparcia działalności kobiet. Czwarte działanie dotyczy ułatwienia inwestycji w celu promowania bardziej wydajnego i zrównoważonego sektora. Piąty punkt to opracowanie bardziej wydajnych i elastycznych środków zarządzania rynkiem i ryzykiem. Ostatnim proponowanym przez Copa Cogeca działaniem jest poprawa pozycji rolników i współpracy w łańcuchu wartości.

Kluczowe zagadnienia WPR

Głównymi wyzwaniami stojącymi przed Komisją Europejską i WPR są zmieniające się wzorce klimatyczne i pogodowe związane z coraz częściej pojawiającymi się intensywnymi ulewami i suszami, co powoduje niedobór wody w wielu regionach. Fundamentalnym problemem staje się także globalne ocieplenie, które powoduje wczesne wschody i przyśpieszony wzrost upraw, przez co rośliny są bardziej narażone na wiosenne przymrozki oraz gradobicia. Poważnymi zagadnieniami są również: duża zmienność cen, napięcia geopolityczne, kwestie sanitarne, zmieniający się popyt i preferencje konsumentów, a także wyzwania związane z brakiem siły roboczej.

Remigiusz Kryszewski

fot. Mikołaj Kuras

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 02/2024 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”