Wyposażenie wozów asenizacyjnych

Stosując nawożenie gnojówką lub gnojowicą obowiązkowo należy mieć na uwadze ochronę środowiska. Dlatego ważne jest, żeby tak dobierać urządzenia do wykonania tego zabiegu, aby w jak największym stopniu ograniczyć emisję amoniaku i odorów do atmosfery oraz aby nie dochodziło do zanieczyszczania wód powierzchniowych i gruntowych.

Sposoby nawożenia gnojówką lub gnojowicą są różne, np. deszczowanie, rozlewanie rozbryzgowe całopowierzchniowe lub pasmowe oraz aplikacja doglebowa.

Zabieg deszczowania

z dodatkiem gnojowicy wymaga dodatkowych urządzeń w celu jej przygotowania i jest rzadko stosowany. W praktyce rolnicy najczęściej decydują się na tradycyjne rozlewanie gnojowicy z wykorzystaniem wozu asenizacyjnego wyposażonego w płytkę rozbryzgową zwiększającą zasięg rozlewania. W tym przypadku jednak występują największe straty amoniaku – ok. 50 proc. Zawarta w gnojowicy czy gnojówce amonowa forma azotu łatwo przekształca się w amoniak, który szybko ulatnia się do atmosfery.

Rozprowadzanie gnojowicy za pomocą węży wleczonych pozwala zmniejszyć straty amoniaku o 10 proc. w porównaniu do rozlewania z wykorzystaniem płytki rozbryzgowej. Natomiast podczas płytkiego wprowadzania gnojowicy do gleby z wykorzystaniem aplikatorów doglebowych straty amoniaku można zmniejszyć o ok. 60 proc., a stosując aplikatory do głębokiego wprowadzania gnojowicy do gleby straty amoniaku zostają ograniczone o 90 proc. Zmniejszeniu emisji amoniaku do atmosfery sprzyja też wykonywanie nawożenia gnojowicą w okresie chłodnym, bezwietrznym i przy pochmurnej pogodzie, ponieważ emisja amoniaku jest największa w dni upalne i wietrzne.

Systemy rozlewania gnojowicy

mają również duży wpływ na wydzielanie się odorów do atmosfery i uciążliwość dla otoczenia. W odniesieniu do rozlewania gnojowicy za pomocą płytek rozbryzgowych, stosowanie węży wleczonych ogranicza wydzielanie odoru o 35 proc., a wprowadzanie do gleby o 90 proc. Zalety nawożenia gnojowicą przez jej rozprowadzanie systemem węży wleczonych oraz przez wprowadzanie aplikatorami do gleby wiążą się jednak z większymi kosztami wykonania zabiegu – odpowiednio o ok. 30 i 160 proc.

Gnojowica lub gnojówka tradycyjnie może być wylewana ze zbiornika pod ciśnieniem przez dyszę wylotową na płytkę rozbryzgową, którą jest najczęściej nachylona łyżka rozlewowa. W ofercie niektórych firm znajdują się też płytki rozbryzgowe o niskiej trajektorii rozpraszania gnojowicy. Ponadto producenci oferują szeroką gamę rozlewaczy różniących się konstrukcją, szerokością oraz sposobem rozlewania gnojowicy.

Jednym z takich urządzeń jest miotacz gnojowicy (rozlewacz Möscha), w którym wylewana gnojowica napędza obrotową dyszę i powoduje jej obrót w lewo i prawo. W wersji pojedynczej jest on umieszczony za zbiornikiem na różnych wysokościach od podłoża i ma możliwość regulacji szerokości pracy np. od 6 do 15 m. W wersji podwójnej miotacze są umieszczane na stałej ramie za zbiornikiem i rozlewają gnojowicę na większą szerokość.

Producenci oferują również wyposażenie wozu asenizacyjnego w działko rozlewające, które daje możliwość nawożenia w trudnych warunkach terenowych i ma daleki zasięg. Zastosowanie działka zmniejsza liczbę pozostawianych na polu śladów, daje możliwość nawożenia pola na zboczu, z drogi śródpolnej czy nad ogrodzeniem. Działko jest montowane na górnej części zbiornika i może być obracane hydraulicznie w pozycji pionowej lub poziomej.

W celu ograniczenia strat wartości nawozowej gnojowicy i zmniejszenia emisji odorów stosowane są rozlewacze płaszczowe, które kierują gnojowicę w stronę pola lub specjalne rampy, które rozlewają gnojowicę na szerokości od 12 do 27 m w małej odległości od powierzchni pola. Gnojowica jest wtedy rozlewana w kilku punktach „kloszowo”, co zapewnia równomiernie jej rozprowadzenie na całej szerokości roboczej. Rampy są montowane na wspornikach z możliwością regulacji odległości od powierzchni pola i na czas transportu składane są hydraulicznie lub ręcznie. Doprowadzenie gnojowicy do końcówek rozlewających odbywa się przewodami elastycznymi lub rurami metalowymi. Na końcu każdego przewodu jest dysza z zainstalowaną końcówką rozlewającą lub rozpryskującą gnojowicę.

Korzystnym rozwiązaniem jest też rozlewanie gnojowicy za pomocą belki rozlewającej (rampy) z wężami wleczonymi, ponieważ jej aplikacja odbywa się bezpośrednio na powierzchnię pola. Nawożenie z wykorzystaniem przystawki z wężami wleczonymi następuje bezpośrednio u podstawy roślin i jednocześnie zmniejszone są straty amoniaku i rozprzestrzenianie się odorów. Końcówki węży wleczonych są wyposażone w sprężynowe prowadnice, które utrzymują je w równych odległościach od siebie i jednocześnie zapewniają dobre „kopiowanie” terenu. Szerokości robocze ramp z wężami wleczonymi wynoszą od 3 do 36 m.

Cały tekst można przeczytać w listopadowym numerze miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”

dr hab. Ireneusz Kowalik

UP w Poznaniu

Fot. firmowa