Górne liście pod ochroną

Głównym celem ochrony liści podflagowych i flagowych zbóż jest jak najdłuższe utrzymanie aparatu asymilacyjnego w pełnej sprawności. Tylko wtedy można oczekiwać dobrego wypełnienia kłosów i ziaren. Dlatego konieczny jest zabieg T2.

Tylko zielony i pozbawiony objawów chorobowych liść może sprawnie pełnić swoje funkcje. Produkty powstałe w procesie fotosyntezy są dalej wykorzystywane – trafiają do kłosów i budują ziarno. Bez dobrze funkcjonujących górnych liści, a w przypadku żyta także pochew liściowych, zboża nie wydadzą satysfakcjonujących plonów. A więc bez odpowiedniej ochrony liści, takie choroby jak rdza żółta czy mączniak prawdziwy zbóż i traw mogą spowodować straty plonu wynoszące nawet 30 dt/ha, a rdza brunatna 10-20 dt/ha.

Liść flagowy (F) i podflagowy (F1) narażone są na porażenie przez wiele gatunków grzybów. Do najważniejszych chorób, które trzeba zwalczać w terminie T2 należą: septorioza paskowana liści, rdza brunatna, rdza żółta, rdza jęczmienia, DTR (brunatna plamistość liści), mączniak prawdziwy zbóż i traw, rynchosporioza zbóż, plamistość siatkowa jęczmienia i ramularioza jęczmienia.

Pierwsze objawy są jednoznaczne i dość proste do stwierdzenia. Często jednak na blaszce liściowej występuje jednocześnie kilka grzybów chorobotwórczych, co utrudnia ich poprawną identyfikację. Gdy występują w kompleksie i są niezwalczane, mogą prowadzić do rozległych uszkodzeń powierzchni asymilacyjnej liści, co znacząco ogranicza efektywność fotosyntezy. Opanowanie liści przez grzyby chorobotwórcze jest też powodem zakłócania transpiracji. Rośliny tracą wodę, która jest im potrzebna do prawidłowego przebiegu procesów fizjologicznych, co jest szczególnie niebezpieczne podczas suszy.

Ważne jest, żeby w zabiegu T2 zastosować odpowiedni fungicyd, najlepiej wieloskładnikowy, złożony z co najmniej dwóch substancji czynnych o odmiennym sposobie działania, należących do różnych grup chemicznych. Z jednej strony zapobiega to wykształcaniu się odporności na środki ochrony roślin, z drugiej pozwala zwalczyć wiele grzybów chorobotwórczych.

W tabeli podano przykładowe fungicydy, które można zastosować do zwalczania grzybów powodujących choroby liści pszenicy ozimej w terminie T2. Wiele z tych środków jest też zarejestrowanych do stosowania w pozostałych gatunkach zbóż ozimych. Są to fungicydy jedno-, dwu- i trójskładnikowe, zawierające skutecznie działające substancje czynne z takich grup chemicznych jak: triazole, benzimidazole, strobiluryny czy karboksyamidy.

Trudno dokładnie określić fazę rozwojową zbóż, w której należy wykonać zbieg T2. Różne źródła podają różne terminy. Tymczasem jego wykonanie zależy od przeprowadzenia wcześniejszego zabiegu T1, bo dopiero kompleksowe działanie, czyli wykonanie zabiegu przy użyciu fungicydów w optymalnych terminach T1 i T2 pozwala na pełną i skuteczną ochronę trzech górnych liści zbóż. Wcześniej wykonany za bieg T1 zazwyczaj oznacza potrzebę wcześniejszego wykonania zabiegu T2.

Najczęściej podawanym terminem wykonania zabiegu T2 jest okres, gdy zboża znajdują się w fazie BBCH 41-49, czyli od początku grubienia pochwy liściowej liścia flagowego do fazy widocznych pierwszych ości.

Cały tekst można przeczytać w kwietniowym numerze miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”

Tekst i fot. prof. dr hab. Marek Korbas

dr Joanna Horoszkiewicz-Janka

IOR-PIB w Poznaniu