Nowe odmiany pokazały klasę

Podstawą ekspansji kukurydzy ziarnowej i jej dużej popularności w praktyce jest wprowadzanie nowych kreacji hodowlanych, coraz lepiej wykorzystujących panujące u nas warunki przyrodnicze i agrotechniczne. Nowe odmiany zapewniają postęp w produkcji kukurydzy w postaci jej wysokich i stabilnych plonów ziarna, o odpowiedniej dojrzałości do zbioru.

Kukurydza jest rośliną, która daje najwyższe plony ziarna spośród wszystkich zbóż. W Polsce w 2022 r., mimo nie najlepszych warunków pogodowych, kukurydza plonowała również najwyżej (podobnie jak w latach poprzednich). Główny Urząd Statystyczny wyszacował jej plony na 69,8 dt/ha, czyli ok. 28 proc. wyżej w stosunku do pszenicy ozimej i o 43 proc. wyżej w stosunku do średnich plonów zbóż ozimych (tab. 1.).

Najlepsza w grupie jarych

Kukurydzę należy porównywać przede wszystkim do zbóż jarych, z którymi konkuruje o podobne stanowiska w uprawie. W takim porównaniu plonowała blisko dwukrotnie lepiej (193 proc.) od innych gatunków. Przewaga kukurydzy ujawnia się zwłaszcza na glebach lżejszych i w bardziej ekstensywnych warunkach uprawy. W ścisłych doświadczeniach odmianowych jej przewaga jest mniejsza (15-30 proc.), ale trzeba pamiętać, że doświadczenia te z reguły zakładane są na lepszych i przede wszystkim bardziej wyrównanych glebach. W efekcie zwiększonej powierzchni uprawy (ok. 1,2 mln ha) i dobrych plonów, potencjalne zbiory kukurydzy w 2022 r. oszacowano na 8,3 mln ton, co daje jej drugie miejsce po pszenicy ozimej (tab. 1.). Wszystko wskazuje jednak na to, że ostateczna wielkość poziomu zbiorów kukurydzy będzie niższa, ponieważ część plantacji ziarnowych zebrano na kiszonkę, a część była/jest zbierana dopiero w okresie zimowym, co może być przyczyną dużych strat.

Odmiany motorem postępu

Warunkiem powodzenia uprawy kukurydzy i osiągnięcia wysokich, stabilnych plonów jest odpowiedni dobór odmian do warunków uprawowych konkretnego rejonu i gospodarstwa. Przełomem w Polsce było utworzenie 20 lat temu krajowego systemu doświadczeń odmianowych (Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe – PDO), poszerzających i uzupełniających wiedzę uzyskaną w procesie rejestracji nowych odmian. Ważną rolę pełni też system badań rozpoznawczych (BR), w których oceniane są proponowane na polski rynek odmiany ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych – CCA (zarejestrowane już w innym kraju UE). Doświadczenia PDO i BR są źródłem ważnych informacji praktycznych istotnych dla każdego rolnika.

Asortyment odmian kukurydzy dostępnych obecnie w Polsce jest bardzo bogaty. Jego właściwe wykorzystanie może zapewnić dalszy postęp w produkcji tej rośliny. W 2005 r. w Krajowym rejestrze (KR) było ok. 140 odmian, a w kolejnych latach liczba ta systematycznie wzrastała. Na koniec 2022 r. do KR wpisanych było około 250 odmian kukurydzy, z czego tylko w 2022 r. aż 36 odmian, w tym 5 z hodowli krajowej i 31 zagranicznych.

Sprawdzone w badaniach

Nowo rejestrowane odmiany powinny przez dwa lata uczestniczyć w badaniach PDO. Są one prowadzone przez COBORU przy współpracy z Polskim Związkiem Producentów Kukurydzy (PZPK). Lista odmian badanych corocznie w PDO uzupełniana jest kilkoma z BR, które osiągnęły najlepsze wyniki w dwóch ostatnich latach badań (ich nazwy w tabelach oznaczono gwiazdką).

W doświadczeniach z odmianami ziarnowymi w 2022 r. badano 56 odmian. Cieszy fakt, że liczba odmian badanych w PDO jest z roku na rok większa, co oznacza poszerzenie oferty dla rolników. Średni plon z doświadczeń wyniósł 11,1 t/ha w przeliczeniu na wilgotność ziarna wynoszącą 14 proc. W porównaniu do dwóch lat poprzednich, plony były niższe o ok. 1,5 t/ha, co jednak nie powinno dziwić uwzględniają warunki pogodowe. Wobec wystąpienia mniej lub bardziej długotrwałych okresów suszy, która dotknęła przynajmniej połowę obszaru kraju, taki poziom uzyskanych plonów należy uznać za bardzo wysoki. Średnia wilgotność ziarna wyniosła 27,1 proc., a więc ok. 0,5 proc. mniej niż w 2021 r. i o kilka procent mniej w porównaniu do 2020 r. Wynik taki jest nadspodziewanie dobry, bowiem rok 2022 zapisał się w pamięci jako sezon opóźnionego dojrzewania kukurydzy, zwłaszcza we wschodniej części Polski.

prof. dr hab. Tadeusz Michalski

Polski Związek Producentów Kukurydzy

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 02/2023 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”