Odchwaszczanie zbóż jarych

Asortyment herbicydów służących do ochrony zbóż jarych jest znacznie skromniejszy niż do odchwaszczania zbóż ozimych. Program ich zwalczania praktycznie stanowi wycinek programu dla form ozimych. Istnieją jednak pewne różnice, z którymi warto się zapoznać.

Wiosenne odchwaszczanie zbóż ozimych i jarych przede wszystkim różni się fazą rozwojową chwastów. W zbożach ozimych, nawet bardzo precyzyjnie chronionych, wiosną można zawsze znaleźć chwasty zimujące, które nie zostały całkowicie zwalczone lub zakres zastosowanych substancji czynnych nie objął wszystkich występujących gatunków. W zbożach jarych znajdują się wyłącznie gatunki, które skiełkowały podczas wiosny. Można je zwalczać w optymalnych fazach wrażliwości. W obu formach zbóż istnieje możliwość stosowania niektórych takich samych herbicydów. Różnica polega na tym, że w zbożach jarych, bardzo często wystarczające do efektywnego zwalczania młodych chwastów są niższe dawki.

Najwcześniejsze zabiegi

Popularny i praktyczny termin zabiegów przedwschodowych, w mniejszym lub większym stopniu, jest wykorzystywany w ochronie wszystkich upraw. Stosowanie środków doglebowych w zbożach jarych ma charakter marginesowy. Jedynie diflufenikan w formie trzech produktów (Fenfludi 500 WG, Mendel 500 WG, Ossetia) jest zalecany bezpośrednio po siewie do momentu poprzedzającego wschody. Te same preparaty można również zastosować, gdy jęczmień i pszenica osiągną fazę dwóch liści. Ich aplikacje można kontynuować aż do fazy drugiego kolanka. Tylko w jęczmieniu, analogiczne preparaty (Delfin 500 SC, Kinara 500 SC, Sempra 500 SC) można stosować od sześciu rozkrzewień do końca krzewienia. Stosowanie tej substancji czynnej powschodowo skutecznie zwalcza chwasty do fazy 4 liści (maksymalnie 6).

Nie tylko wczesne nalistne

Zdecydowana większość herbicydów do odchwaszczania zbóż jarych jest przystosowana do wczesnych zabiegów nalistnych – od fazy jednego, dwóch lub trzech liści. Jednocześnie należy zaznaczyć, że te same herbicydy można również stosować znacznie później (tabela), tzn. co najmniej do końca krzewienia (BBCH 29), a w skrajnych przypadkach nawet do fazy nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego (BBCH 45). W grupie tych preparatów wyjątek stanowi mieszanina dikamba + tritosulfuron (Mocarz 75 WG i odpowiedniki), która jest zalecana do pełni krzewienia zbóż (BBCH 25).

Do wyjątków należy także zaliczyć termin skrajnie późny. Dotyczy on stosowania preparatów zawierających halauksyfen metylu – Arylex. Jest reprezentowany przez GF – 2573 (sam haluksyfen metylu) oraz jego mieszaniny z florasulamem (Mattera, Renitar, Zypar) lub fluroksypyrem (Pixxaro). Warto zaznaczyć, że GF – 2573 oraz Pixxaro jako jedyne są zalecane do odchwaszczania pierwszych pojawiających się form żyta jarego, a także odmian pszenicy twardej (durum) i orkisz. Żyto jare w fazie BBCH 21-32 można także odchwaszczać preparatem Quelex (+ florasulam) z użyciem adiuwantów.

W grupie preparatów zalecanych do drugiego kolanka zarejestrowanych jest ponad 20. produktów zawierających mieszaninę 2,4-D + dikamba (Mustang 306 SE i odpowiedniki). Są one zalecane w dawce 0,4-0,6 l/ha, ale należy zwrócić uwagę, że niektóre formy tych preparatów w pszenicy zgodnie z rejestracją należy stosować tylko w dawce 0,6 l/ha, a część z nich nie ma rejestracji w pszenżycie jarym.

Od początku krzewienia

Drugi podstawowy termin stosowania, obejmuje herbicydy zalecane od początku krzewienia (BBCH 21). Należy zaznaczyć, że termin ten czasami jest określany jako BBCH 14, ponieważ przyjmuje się, że czwarty liść jest fazą początku krzewienia (BBCH 14=BBCH 21). W tych obu „terminach” najczęściej rejestrowane są niektóre syntetyczne auksyny (popularnie regulatory wzrostu, nie mylić z retardantami). Należą do nich preparaty zawierające: 2,4-D, dikambę, MCPA, mekoprop i mekoprop-P, najczęściej zalecane przez cały okres krzewienia się zbóż. Ale, jak to zwykle bywa, istnieją wyjątki. Należą do nich preparaty zalecane wcześniej, np. Osnowa 600 SL (2,4-D) od pierwszego liścia jęczmienia. Inny przykład to Emcee (MCPA) zalecany od trzeciego liścia, a zarazem znacznie dłużej, do drugiego kolanka jęczmienia, owsa i pszenicy. Z kolei tylko dłużej można stosować sam MCPA – do pierwszego kolanka (Fastoxin 300 SL, MCPA 300 SL, Weedox 300 SL) lub drugiego kolanka (Chwastox AS 600 EC). Z kolei Agritox 500 SL można stosować od trzech rozkrzewień do drugiego kolanka. Do drugiego kolanka zalecane są także mieszaniny MCPA + dikamba (Battery, MCPA Plus 340 SL, Weedox Plus 340 SL), a także trójskładnikowa mieszanina zbiornikowa MCPA + dikamba (Chwastox Turbo 340 SL) z dodatkiem mekopropu-P (Chwastox MP 600 SL).

Najpopularniejszy spośród sulfonylomoczników

Najczęściej w różnych formach, dawkach i terminach jest zalecany tribenuron metylu, do zwalczania gatunków dwuliściennych. Jako pojedyncza substancja czynna najwcześniej jest zalecany w fazie od dwóch liści (do drugiego kolanka) w formie preparatów: Assynt 500 SG, Flame 500 SG i Lumer 50 WG w jęczmieniu. Od trzech liści także do drugiego kolanka Bron 500 SG, Granstar SX 50 SG, Triben X 500 SG i Trimmer 50 SG w jęczmieniu i pszenicy. Od końca fazy strzelania w źdźbło, nieco krócej, bo do pierwszego kolanka można stosować preparaty: Draco 50 SG, Toraya 50 SG, Triben Super 50 SG oraz Tristar 50 SG. W tym samym początkowym terminie, ale do fazy całkowicie rozwiniętego liścia flagowego zalecane są: Bazoka 750 WG, Botrin 750 WG, Coalicion 750 WG, Exanimo 750 WG i Trailer 750 WG. Następny przedział obejmuje termin od początku krzewienia do początku strzelania w źdźbło. W tym czasie zalecanych jest kolejnych kilkanaście produktów (tabela). Zalecenia pojedynczo stosowanego tribenuronu metylu zamyka Trailer 750 WG zalecany od początku krzewienia do całkowicie wykształconego liścia flagowego. Należy zwrócić uwagę, że znaczna liczba wymienionych produktów jest zalecana łącznie z adiuwantami.

Tribenuron metylu jest również bardzo dobrym komponentem do łącznego stosowania z innymi sulfonylomocznikami, najczęściej w formie mieszanin fabrycznych: Blusky 500 WG, Concert SX 44 SG, Finish SX 40 SG, Mofat 500 WG, TrimetGuard (+ metsulfuron), Calibre SX 50 SG, Granstar Ultra SX 50 SG, Picaro SX 50 SG (+ tifensulfuron). Formulacje oznaczone dodatkowym symbolem „SX” oznaczają bardzo dobrą rozpuszczalność sulfonylomoczników, co zwiększa ich skuteczność, ale także jest znacznym udogodnieniem związanym z efektywnym myciem przewodów i zbiornika opryskiwaczy.

Ponadto tribenuron metylu jest komponentem wielu preparatów z substancjami z innych grup chemicznych. Warto wykorzystywać mieszaniny o różnych mechanizmach działania, co zapobiega zjawisku uodparniania się chwastów. Do takich mieszanin należą preparaty z dodatkowym udziałem np. fluroksypyru (Omnera LQM) czy mekopropu-P (Gradio74,4 SG, Granstar Power 74,4 SG).

Nie tylko tribenuron

Poza tribenuronem metylu w zbożach jarych jest stosowanych wiele innych substancji czynnych z grupy sulfonylomoczników. Do popularnych należy również metsulfuron metylu stosowany także z tribenuronem. Substancja ta podobnie jest zalecana do zwalczania chwastów dwuliściennych, różni się przede wszystkim tym, że w mniejszym stopniu jest wykorzystywana pojedynczo (7 środków zawierających po 200 g s.cz./kg: Coma 20 WG, Finy 200 WG, Galmet 20 SG, Pike 20 WG, Primstar 20 SG, Superherb 20 SG, Winnetou 20 WG) natomiast jest komponentem blisko 20. preparatów. Wśród komponentów można wyróżnić kilka również pochodzących z grupy sulfonylomoczników, np. jedną z nowszych substancji czynnych – bensulfuron metylu, będący składnikiem identycznych środków Loop i Xanadu. Inny przykład to mieszaniny z tifensulfuronem metylu: Chenkar 750 WG, Ergon 750 WG, Looma 750 WG, Vima-Tifenmet. Do ciekawszych należą kombinacje metsulfuronu z substancjami z innych grup chemicznych (zapobieganie uodparnianiu się chwastów). Są to: Alliance 660 WG, Gildox 660 WG (+ diflufenikan) lub Croupier OD (+ fluroksypyr).

W szerokiej grupie sulfonylomoczników znajdziemy także amidosulfuron (Faraon 75 WG, Grodyl 75 WG) znany z bardzo wysokiej skuteczności zwalczania przytulii czepnej w każdej fazie rozwojowej. Substancja ta jest także komponentem herbicydów Sekator 125 OD i Sekator Plus, które także zawierają kolejny sulfonylomocznik – jodosulfuron metylosodowy (Sekator Plus dodatkowo 2,4-D). Innym związkiem jest tritosulfuron, który w zbożach jarych jest stosowany jedynie jako komponent, np. z dikamba (np. Mocarz 75 WG i odpowiedniki) lub flarasulamem (Biathlon 4D).

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2022 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny” 

inż. Adam Paradowski

Fot. Krzysztof Zacharuk