Permanentne wykluczenie

Chociaż minął rok od zmiany rządu Zjednoczonej Prawicy, który z całą mocą uderzał w duże gospodarstwa towarowe, niewiele się zmieniło. Nadal gospodarstwa rolne powyżej 300 ha są wykluczane z szeregu instrumentów wsparcia. 

Zwrócił na to uwagę zarząd Związku Pracodawców – Dzierżawców i Właścicieli Rolnych w Bydgoszczy, który 15 października wysłał pismo do ministra rolnictwa Czesława Siekierskiego. W korespondencji wytknięto „istotną nierówność” wynikającą z warunków uczestnictwa w programie I.10.4 „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu” w ramach Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej 2023-2027”.

Pomoc dla wybranych

„Zgodnie z obowiązującymi zapisami programu gospodarstwa o powierzchni powyżej 300 ha zostały wykluczone z możliwości ubiegania się o wsparcie. Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2020 w Polsce funkcjonuje około 2,6 tys. gospodarstw powyżej 300 ha, co stanowi zaledwie 0,16 proc. wszystkich gospodarstw rolnych” – informuje  Roman Wiatrowski, prezes bydgoskiego związku i dodaje: „Mimo że stanowią one niewielki odsetek, odgrywają kluczową rolę w produkcji rolniczej, zapewniając znaczący wkład w bezpieczeństwo żywnościowe kraju oraz tworząc tysiące miejsc pracy”.

W ocenie Związku Pracodawców – Dzierżawców i Właścicieli Rolnych wykluczenie dużych gospodarstw towarowych z programu uderza w „najbardziej efektywne jednostki rolnicze, które dzięki swojej skali i nowoczesnym technologiom pełnią funkcję integratora dla mniejszych gospodarstw, oferując im dostęp do kapitału, wiedzy i technologii”.

Łukasz Gapa, dyrektor biura ZPDiWR podkreśla, że ochrona środowiska i klimatu to wyzwania, które dotyczą wszystkich gospodarstw – bez względu na ich wielkość. Jego zdaniem wskazana nierówność, która w przyszłości powinna być wzięta pod uwagę przy tworzeniu nowych programów wsparcia, jest niezwykle krzywdząca.

„Równe traktowanie wszystkich gospodarstw, niezależnie od ich wielkości, jest kluczowe dla zachowania konkurencyjności polskiego rolnictwa i harmonijnego rozwoju całego sektora. Wyrażamy nadzieję, że Pan Minister dostrzeże wagę tych kwestii i podejmie działania, które w przyszłości umożliwią wszystkim rolnikom dostęp do programów wsparcia, szczególnie w obszarze ochrony środowiska i klimatu” – czytamy w stanowisku, które trafiło na biuro ministra Siekierskiego.

Strategiczne znaczenie

Co jest głównym celem programu I.10.4 „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu” w ramach Planu Strategicznego WPR 2023-2027”? Chodzi o ułatwienie gospodarstwom spełnienia warunków technicznych pozwalających na ograniczenie – jak to określa MRiRW – „presji rolnictwa na środowisko naturalne”. Pomoc polega na dofinansowaniu inwestycji mających na celu m.in. ograniczenie zużycia środków ochrony roślin lub nawozów, ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych, amoniaku i odorów, zwiększenie sekwestracji oraz bioróżnorodności gleby przez właściwe użytkowanie gruntów oraz lepsze zarządzenie zużyciem wody w gospodarstwie.

W ramach interwencji wspierane będą inwestycje materialne lub niematerialne mające na celu:

1. Ograniczenie zużycia środków ochrony roślin lub nawozów, w tym poprzez: zakup nowych maszyn lub urządzeń m.in. do: precyzyjnego i redukującego zużycie stosowania środków ochrony roślin (np. opryskiwacze sensorowe, czy recyrkulacyjne); niskoemisyjnej aplikacji nawozów (np. doglebowa aplikacja, aplikacja nawozów z wykorzystaniem rozwiązań cyfrowych); mechanicznej lub biologicznej walki z chwastami lub szkodnikami (np. pielniki, urządzenia do mechanicznego niszczenia szkodników); przygotowanie miejsc do mycia opryskiwaczy lub utylizowania resztek cieczy użytkowej.

2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych i odorów, w tym poprzez: wyposażenie gospodarstw w płyty, zbiorniki lub urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych lub kiszonek; zakup lub montaż systemów oczyszczania powietrza z budynków inwentarskich; niskoemisyjne utrzymanie zwierząt gospodarskich, z wyłączeniem bydła i świń (np. systemy zarządzania stadem, roboty do czyszczenia podłóg).

3. Poprawę gospodarowania wodą, w tym: budowę, zakup lub instalację elementów infrastruktury technicznej niezbędnych do pozyskiwania, magazynowania w zamkniętych zbiornikach oraz zagospodarowania wody deszczowej; budowę lub zakup instalacji do powtórnego obiegu wody lub oszczędnego gospodarowania wodą.

4. Zwiększenie sekwestracji oraz bioróżnorodności gleby przez właściwe użytkowanie gruntami, w tym: zakup nowych maszyn lub urządzeń do uprawy gleby pasowej lub bezorkowej – bezpłużnej (np. agregat do uprawy pasowej, gruber, kultywator dłutowy); zakup nowych maszyn lub urządzeń do ochrony gleby (np. ściółkowania, siewniki do poplonów); zakup nowych maszyn lub urządzeń przeznaczonych do utrzymania zadrzewień śródpolnych, systemów rolno-leśnych oraz trwałych użytków zielonych, w tym służących do uprawy, pielęgnacji lub zbioru biomasy z trwałych użytków zielonych.

5. Adaptację do zmian klimatu oraz ograniczenie oddziaływania niekorzystnych warunków pogodowych, w tym poprzez: budowę lub zakup elementów infrastruktury technicznej pod kątem adaptacji do niekorzystnych warunków pogodowych, w tym: wodopoje dla zwierząt, z wyłączeniem bydła i świń; instalacje poprawiające wentylację lub obniżające temperaturę w budynkach inwentarskich z wyłączeniem budynków dla bydła i świń; siatki przeciwgradowe oraz systemy wspomagania decyzji.

Kto może otrzymać wsparcie? Rolnik lub grupa rolników (co najmniej trzech – osób fizycznych). Pomoc ma formę: refundacji części kosztów kwalifikowalnych operacji (np. maszyn, urządzeń) i standardowych kosztów jednostkowych (np. w przypadku budowli do przechowywania nawozów naturalnych). Intensywność pomocy: do 80 proc. kosztów kwalifikowalnych operacji (grupa rolników), do 65 proc. kosztów kwalifikowalnych operacji lub do 65 proc. ustalonych kosztów jednostkowych (rolnik). Limit pomocy na jednego beneficjenta i na jedno gospodarstwo w okresie realizacji PS WPR wynosi 200 tys. zł.

Krzysztof Zacharuk

fot. Pixabay

Artykuł ukazał się w wydaniu 11/2024 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny”