Spadły wydatki na zakupy

Czwarty kwartał 2021 r. przyniósł złe informacje na temat koniunktury w rolnictwie – poinformował Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Wartość wskaźnika koniunktury rolnej IRG SGH (IRGAGR) spadł w porównaniu z trzecim kwartałem o 13,6 pkt, do wysokości -11,7 pkt i był niższy niż w analogicznym okresie 2020 r. o 6,2 pkt. W ciągu kwartału obniżyły się wartości obu składowych wskaźnika koniunktury: wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych, o 7,1 pkt, do wysokości -8,6 pkt, oraz wskaźnika zaufania, o 26,5 pkt, do poziomu -17,8 pkt. Wartości obu z nich były niższe niż rok temu o, odpowiednio: 1,6 i 15,4 pkt.

Gorzej niż przewidywano

„Spadek przychodów o tej porze roku jest zjawiskiem typowym; średnia zmiana wartości wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych w IV kwartale wynosi -1,7 pkt. Pogorszenie się koniunktury jest więc skutkiem przede wszystkim bardzo silnego załamania się nastrojów rolników” – czytamy w komunikacie Szkoły Głównej Handlowej.

Warto podkreślić, że to największy spadek wartości wskaźnika zaufania w historii badania koniunktury rolnej, większy (o 3,1 pkt) od zanotowanego w II kwartale 2020 r. (będącego wynikiem wybuchu pandemii), a obecny poziom nastrojów w gospodarstwach rolnych jest najniższy od 20 lat. Najnowsze badanie przeprowadzono w październiku i listopadzie na próbie 2163 gospodarstwach rolnych, które odesłały wypełnione ankiety, w których zadano szereg szczegółowych pytań.

Fatalne nastroje

Co najbardziej niepokoi ekspertów? Gwałtowne pogorszenie koniunktury w skali kwartału i roku jest powszechne, niezależne od typu gospodarstw rolnych; najsilniej odczuły je gospodarstwa położone w makroregionie północnym (spadek wartości wskaźnika koniunktury o 17,6 pkt), o powierzchni 15-50 ha (o 15,5 pkt) oraz zajmujące się chowem i hodowlą zwierząt (o 20,8 pkt).

Drastycznie spadły wydatki na zakup pasz treściwych, nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, osiągając poziomy nienotowane o blisko dekady. Poziom nakładów inwestycyjnych jest najniższy od blisko 20 lat i niemal równy temu z drugiego kwartału 2020 r. – Skłonność do finansowania produkcji z kredytu jest najniższa w historii badania. Przewidywania rolników dotyczące rozwoju sytuacji w kolejnym kwartale są bardzo pesymistyczne. W polskim rolnictwie panuje ogromna niepewność – mówi dr Konrad Walczyk z IRG SGH.

W jego ocenie sytuacja będzie się nadal pogarszała, ponieważ nic nie wskazuje na to, aby udało się w najbliższym czasie zatrzymać galopująca inflację, która niebawem może zbliżyć się lub nawet przekroczyć 10 proc. – To bardzo niebezpieczny scenariusz. Rolnicy widzą, co się dzieje i dlatego rezygnują z zakupów, które nie są niezbędne. Wszelkie planowane wcześniej inwestycje są zamrażane – tłumaczy Walczyk.

W nich uderza drożyzna

Co z rekordowo drogimi zbożami, rzepakiem czy kukurydzą? Eksperci podkreślają, że wzrost przychodów ze sprzedaży nie przełożył się na poprawę sytuacji finansowej gospodarstw. Zdecydował o tym dynamiczny wzrost cen środków produkcji dla rolnictwa, w tym nawozów mineralnych (o 61,8 proc.), materiałów budowlanych (o 39,2 proc.) i energii (o 25,4 proc.), oraz rosnące w warunkach inflacji koszty obsługi kredytów obrotowych i inwestycyjnych. W konsekwencji wartość salda odpowiedzi na pytanie o oszczędności zmniejszyła się o 2,0 pkt i wynosi -27,1 pkt. W skali roku odnotowano jej spadek w wysokości 6,9 pkt. Najbardziej zmniejszyły się oszczędności gospodarstw o powierzchni do 7 ha (wartość salda obniżyła się o 19,5 pkt), położonych w makroregionie środkowozachodnim (o 13,2 pkt) i zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt (o 10,1 pkt). Wzrost oszczędności odnotowały jedynie gospodarstwa o powierzchni pow. 50 ha (o 7,5 pkt), zlokalizowane w makroregionach: północnym (o 5,8 pkt) i zachodnim (o 8,7 pkt) oraz zajmujące się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 6,9 pkt). Przewidywany jest znaczny spadek oszczędności gospodarstw rolnych w kolejnym kwartale (wartość salda prognostycznego wynosi -38 pkt). 

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2022 miesięcznika „Przedsiębiorca Rolny” 

Krzysztof Zacharuk

Fot. Tytus Żmijewski